اثبات حقانیت اسلام در مناظره‌های امام رضا (ع) / دلیل پذیرش ولایتعهدی
آیت الله رجبی: امام رضا (ع) در جلسات مناظره به روشنی و با قاطعیت بر همه حاضران غلبه مییافتند و حقانیت و واقعیت معارف اسلامی را بازگو میفرمود.
حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام(ص) می‌باشند و ایشان در سن ۳۵ سالگی عهده‌دار مسئولیت امامت و رهبری شیعیان شدند؛ حیات هشتمین امام شیعیان مقندارن بود با خلافت خلفای عباسی که سختی‌ها و رنج بسیاری را بر امام رضا(ع) روا داشتند و سرانجام مأمون عباسی ایشان را در سن ۵۵ سالگی به شهادت رساند.
یکی از القاب مشهور امام هشتم، «عالم آل محمد» است. این لقب نشانگر ظهور علم و دانش حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) می‌باشد و همین یک لقب کافی است تا ما را نسبت به جایگاه علمی این امام همام در بین ائمه و بزرگان دینی آگاه کند؛ جلسات مناظره متعددی که امام رضا(ع) با دانشمندان بزرگ عصر خویش به‌ویژه علمای ادیان مختلف انجام دادند و در همه آنها با سربلندی تمام بیرون آمد گواهی بر این لقب است.
از حضرت امام کاظم(ع) روایت کردهاند که به فرزندان خویش میفرمود: «این برادرتان علی بن موسی، عالم آل محمد(ص) است. مسائل دینی را از او بپرسید و آن‌چه به شما میگوید نگه دارید، زیرا بارها از پدرم جعفر بن محمد(ع) شنیدم که میفرمود: دانشمند آل محمد در صلب توست، ای کاش من او را میدیدم. او با حضرت علی(ع) هم نام است».
از اموری که مورخان دربارهاش اتفاق نظر دارند و با مراجعه به منابع معتبر و مستند روشن می‌شود مقام علمی و پرتوهای پرفروغ دانش و اندیشه هشتمین امام می‌باشد که حتی مأمون خلیفه عباسی بارها و در فرصتهای گوناگون به این واقعیت اعتراف کرده و گفته است: «حضرت امام رضا(ع) دانشمندترین و عابدترین مردم روی زمین است». وی همچنین به رجاء بن ضحاک گفته بود: «او (علی بن موسی الرضا) بهترین و عالمترین انسانهاست».
مبارزه دائمی خستگی‌ناپذیر
مقام معظم رهبری در مورد امام رضا(ع) در بیاناتی می‌فرمایند: «او امام ماست، زندگی او برای ما درس است، از زندگی او باید درس بگیریم؛ زندگی او برای ما یک پیامی دارد، آن پیام چیست؟ من آن پیام را در یک کلمه خلاصه می‌کنم. بدانید پیام زندگی پرماجرای علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) به ما عبارت است از مبارزه دائمی خستگی‌ناپذیر».
ایشان ادامه می‌دهند که «امام رضا(ع) با شیوه تقیه آمیز و شگفت آوری جان خود را که محور و روح جمعیت شیعیان بود حفظ کردند و در دوران قدرت مقتدرترین خلفای بنی عباس و در دوران استقرار و ثبات کامل آن رژیم مبارزات عمیق امامت را ادامه دادند. تاریخ نتوانسته است ترسیم روشنی از دوران ده ساله زندگی امام هشتم در زمان هارون و بعد از او در دوران پنج ساله جنگ‌های داخلی میان خراسان و بغداد به ما ارائه کند؛ اما به تدبر میتوان فهمید که امام هشتم در این دوران همان مبارزه دراز مدت اهل‌بیت(ع) را که در همه اعصار بعد از عاشورا استمرار داشته با همان جهتگیری و همان اهداف ادامه میداده است».
امام رضا(ع) از نظر علمی اثرگذار بودند
یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: امام رضا(ع) در ابعاد مختلف برای جامعه امروز الگو و سرمشق هستند و از نظر علمی به‌قدری بروز و ظهور داشتند که عالم آل محمد(ص) لقب گرفتند.
حجت‌الاسلام محمود رجبی ادامه داد: امام رضا(ع) از نظر علمی اثرگذار بودند و در حل مشکلات و دفع شبهاتی که متوجه آیین اسلام می‌شد تلاش زیادی داشته و توجه همگان را جلب کرده بودند، چون با سلاح علم به جنگ تفکرات انحرافی رفتند.
این استاد حوزه علمیه قم افزود: امام رضا(ع) با پیروان مکتب‌های الحادی و سران مکتب‌های الهی غیر اسلامی و فرقه‌های اسلامی غیر از مکتب اهل بیت(ع) مناظرات متعددی داشتند تا آنها را به بطلان دیدگاه‌هایشان آگاه کرده و به سوی مکتب وحیانی و اسلام ناب محمدی هدایت کنند.
وی با اشاره به اینکه امام رضا(ع) شاگردان زیادی تربیت‌کرده و شبکه گسترده نشر معارف غنی اسلام را ایجاد کرده بودند، تصریح کرد: جایگاه ایشان به‌قدری تثبیت‌شده بود که حاکمان وقت تلاش می‌کردند که اظهار ارادت به امام را داشته باشند تا مورد نفرت مردم قرار نگیرند.
حجت‌الاسلام رجبی گفت: بنی عباس سعی می‌کردند چهره علمی امام رضا(ع) را خراب کنند و تلاش می‌کردند با تشکیل جلسات علمی و دعوت از پیروان ادیان و مکاتب و حتی دهریون که اعتقادی به چیزی ندارند، مقام علمی امام رضا(ع) را زیر سؤال ببرد.
وی با بیان اینکه مأمون بارها در کاخ خود مجلس مناظره برپا ساخت و دانشمندان برجسته مذاهب مختلف را گردآورد و به بحث واداشت، افزود: امام رضا(ع) در تمامی این جلسات به روشنی و با قاطعیت بر همه حاضران غلبه مییافتند و با هر کدام با برهان‌های خودشان بحث می‌کردند و با استدلال، حقانیت و واقعیت عقاید و معارف اسلامی را بازگو میفرمودند.
قائم مقام مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به پیشنهاد ولایتعهدی به امام رضا(ع)، بیان کرد: امام رضا(ع) برای مصلحت دین و جامعه، ولایتعهدی را پذیرفتند تا بتوانند در روشنگری مردم نسبت به دستگاه جور با اختیارات بیشتری وارد عمل شوند.